Bouwen en Wet Kwaliteitsborging voor bouwen
Met de Omgevingswet verandert ook de manier van kwaliteitsborging voor het bouwen. Voor bepaalde bouwactiviteiten moet je een kwaliteitsborger inschakelen. Deze controleur kijkt mee of jouw bouwactiviteit aan de technische regels voldoet. De nieuwe wet Kwaliteitsborging voor bouwen gaat als eerste gelden voor nieuwbouw van bouwwerken die vallen onder gevolgklasse 1. Voor overige vergunningplichtige bouwactiviteiten geldt dat een vergunning bij de gemeente moet worden aangevraagd.
Bouwen of verbouwen?
Heb je plannen om te gaan bouwen of verbouwen? Met de omgevingswet verandert er het één en ander als je (ver)bouwplannen hebt. Deze wet knipt het bouwen op in 2 delen:
- ruimtelijke bouwen
- technische bouwen
1. Ruimtelijk bouwen
Dit gaat over of je op een bepaalde plek mag bouwen; dit noemen we de Omgevingsplanactiviteit.
Voor ruimtelijk bouwen is vaak een vergunning nodig. Wij toetsen jouw bouwplan aan het Omgevingsplan (vroeger: bestemmingsplan). In het Omgevingsplan staan bijvoorbeeld regels over de functie of het uiterlijk van het bouwwerk.
Er zijn mogelijkheden om vergunningsvrij te bouwen. Deze staan in het Omgevingsplan en het Besluit bouwwerken leefomgeving. Ook al is jouw bouwplan vergunningsvrij, je moet wel voldoen aan de algemene regels in het Omgevingsplan en het Besluit bouwwerken leefomgeving.
Via het Omgevingsloket controleer je of je een vergunning nodig hebt of vergunningsvrij mag bouwen. Naast de regels voor ruimtelijk bouwen moet je ook voldoen aan de regels voor de technische bouwactiviteit.
2. Technisch bouwen
Dit gaat over of jouw bouwplan voldoet aan de bouwtechnische voorschriften; dit heet de Technische bouwactiviteit. Voordat je kunt gaan bouwen moet je een vergunning aanvragen of een melding indienen. Kleinere bouwwerken zijn vaak vergunningsvrij. Dan is een melding voldoende. Via het Omgevingsloket zie je wat voor jou van toepassing is. Er kan worden volstaan met een bouwmelding als het bouwwerk onder de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen valt.
Kijk op de website van het Informatiepunt Leefomgeving. Hier vind je verschillende pagina’s met informatie en uitleg over de regels van alle onderwerpen die met bouwen te maken hebben.
Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb)
De Wkb verandert de regels voor het technisch bouwen. Op de website Aan de slag met de omgevingswet lees je hier meer over.
Voor bouwwerken in de laagste risicoklasse (gevolgklasse 1) moet je een kwaliteitsborger inschakelen. Onder gevolgklasse 1 vallen woningen, verbouw of nieuwbouw en eenvoudige bedrijfsgebouwen. Hierbij wordt opgemerkt dat verbouw pas op 1 januari 2025 onder de Wkb valt.
De onafhankelijke kwaliteitsborger
De kwaliteitsborger is een onafhankelijke partij die de kwaliteit van een bouwwerk controleert. De toets vooraf op het bouwplan wordt vervangen door toetsing in de praktijk op het bouwwerk zoals gebouwd. Het bouw- en woningtoezicht, zoals gemeenten dat nu uitvoeren, wordt een taak van onafhankelijke marktpartijen.
De kwaliteitsborger controleert voor en tijdens de bouw of het bouwplan voldoet aan de regels. Deze regels gaan bijvoorbeeld over:
- Fundering
- Brandveiligheid
- Energiegebruik
Meer uitleg
- In het filmpje van het ministerie wordt meer uitgelegd.
- In de factsheet van Informatiepunt Leefomgeving staat hoe wat je moet doen als je wilt (ver)bouwen..
- Op de website Kwaliteitsborging voor het bouwen is meer gedetailleerde informatie beschikbaar.
Stappenplan
Voor bouwwerken in gevolgklasse 1 moet je vanaf 1 januari 2024 een aantal stappen volgen.
Stap 1: Nieuw initiatief onder Wkb
Je hebt nieuwbouwplannen die onder de Wkb vallen.
Stap 2: Vooroverleg (niet verplicht)
Maak een afspraak voor een vooroverleg als je jouw bouwplannen vooraf met ons wilt bespreken.
Stap 3: Kwaliteitsborger inhuren
Je huurt zelf een kwaliteitsborger in. Zoek in de lijst met kwaliteitsborgers en instrumenten.
Een instrument is een goedgekeurde werkwijze die de kwaliteitsborger gebruikt om de bouw te controleren. De kwaliteitsborger stelt een risicobeoordeling en borgingsplan op.
Stap 4: Omgevingsplanactiviteit aanvragen
Minimaal 8 weken voor de start van de bouwactiviteiten vraag je een omgevingsplanactiviteit bij de gemeente aan. Dit doe je via het Omgevingsloket.
Stap 5: Bouwmelding indienen
Minimaal 4 weken voor de start van de bouwactiviteiten dien je via het Omgevingsloket een bouwmelding in. Hierbij geef je aan:
- Dat het gaat om een bouwwerk in gevolgklasse 1
- Wie de kwaliteitsborger is
- Welk instrument gebruikt wordt
Daarnaast lever je ook het volgende in:
- Het borgingsplan
- De risicobeoordeling die de kwaliteitsborger heeft opgesteld.
Bij de beoordeling letten we op de kwaliteit en volledigheid van de aangeleverde stukken.
Stap 6: Start bouwwerkzaamheden
Minimaal 2 dagen voor de start van de bouwactiviteiten geef je via het Omgevingsloket de startdatum van de bouw door.
Stap 7: Controle door kwaliteitsborger
Tijdens de bouw controleert de kwaliteitsborger:
- De kwaliteit van het bouwwerk
- Of aan de inhoud van het borgingsplan wordt voldaan
Stap 8: Controle door gemeente
Wij kunnen tijdens de bouw controles uitvoeren en waar nodig handhaven.
Stap 9: Gereedmelding
Minimaal 2 weken voordat je het gebouw gaat gebruiken dien je via Omgevingsloket in:
- Gereedmelding
- Verklaring van de kwaliteitsborger
Bij de beoordeling letten wij op de kwaliteit en volledigheid van de aangeleverde stukken.
Stap 10: Gebouw gebruiken
Binnen 2 weken hoor je of de gereedmelding en verklaring van de kwaliteitsborger door ons zijn goedgekeurd en dat we akkoord zijn. Bij akkoord mag je het bouwwerk in gebruik nemen.
Bijzondere lokale omstandigheden
Onder de Wkb mag een gemeente bijzondere lokale omstandigheden vaststellen. In het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) wordt gesteld dat in een risicobeoordeling ten minste rekening gehouden moet worden met bijzondere lokale omstandigheden.
Een bijzondere lokale omstandigheid is een lokaal risico of een lokale situatie waardoor het eindresultaat van een bouwactiviteit mogelijk niet aan de bouwtechnische regels van het Bbl voldoet. Het gaat om specifieke risico’s waar een gemeente van op de hoogte is en een initiatiefnemer of kwaliteitsborger mogelijk niet. Een voorbeeld van een bijzonder lokale omstandigheid is een geringe draagkracht van de ondergrond.
Wij verplichten, door het aangeven van bijzondere lokale omstandigheden, de kwaliteitsborger om nadrukkelijk aandacht te besteden aan het betreffende onderdeel van de bouw. Bekijk de kaart met de bijzondere lokale omstandigheden met betrekking tot de draagkracht van de ondergrond in onze gemeente.
Overige lokale omstandigheden
Risico’s gerelateerd aan archeologie, bodemverontreiniging, waterveiligheid, milieu, bouw- en sloopveiligheid en de regels uit het Omgevingsplan (bijvoorbeeld geluidseisen) zijn weliswaar relevant voor jou als initiatiefnemer en voor de aannemer, maar maken niet direct deel uit van het werkveld van de kwaliteitsborger. Je moet deze aspecten wel meenemen bij de realisatie van het bouwwerk. Je kunt een vooroverleg (omgevingsvergunning) aanvragen waar we samen deze aspecten bespreken of toelichten.
Oplevering in delen
Bij grotere woningbouwprojecten worden woningen meestal in delen opgeleverd. Tussen de oplevering en bewoning van de eerste woningen en de oplevering van de laatste woningen kan een lange tijd zitten. Per fase (of per x aantal fasen) moet een bouwmelding en gereedmelding gedaan worden. Iedere fase wordt daarmee een afzonderlijke bouwactiviteit onder de Wkb die 2 weken voor ingebruikname wordt afgerond voor een gereedmelding en een volledig dossier bevoegd gezag, inclusief de verklaring van de kwaliteitsborger. Er is overigens wel sprake van 1 omgevingsvergunning voor de verschillende bouwfasen.
Omgevingsveiligheid
De omgevingsveiligheid bij bouwwerkzaamheden valt niet onder de Wkb. Dit blijft een taak van de gemeente. De kwaliteitsborger speelt hierin dus geen rol. Hetzelfde geldt voor het uitvoeren van sloopwerkzaamheden.
Bij iedere vergunningplichtige of meldingplichtige bouw- of sloopactiviteit moet een risicomatrix worden ingevuld via het Omgevingsloket. Afhankelijk van de uitkomst moet een veiligheidscoördinator directe omgeving worden aangesteld en een bouw- of sloopveiligheidsplan worden opgesteld.
Meer informatie hierover lees je op Veiligheid en gezondheid bij bouw- en sloopwerkzaamheden.
De gemeente blijft al haar bevoegdheden houden wat betreft toezicht en handhaving. In het kader van de Algemene wet bestuursrecht kunnen wij de informatie die ontvangen is bij de bouw- en gereedmelding, gebruiken om een inhoudelijke beoordeling te doen in het kader van haar eigen handhavingsstrategie.
Wij gebruiken de informatie om te bepalen of, en zo ja wanneer wij handhaven. Ook kunnen we meer informatie vragen over specifieke bouwwerkzaamheden en over de planning wanneer deze worden uitgevoerd (artikel 2.20 Bbl). Op deze manier beschikken we over de benodigde informatie om zo nodig zelf toezicht uit te oefenen en te handhaven, ook na de gereedmelding.
Gelet op het nieuwe stelsel is het logisch dat wij onze toezichttaak aansluitend aan de controle door de kwaliteitsborger invullen. Daarnaast kan steekproefsgewijs toezicht gehouden worden ten aanzien van specifieke onderwerpen op grond van risico’s. De steekproef kan op verschillende manieren worden bepaald:
- aan de hand van aantallen
- op basis van signalen over instrumenten en kwaliteitsborgers
- op basis van ontvangen klachten
- verzoeken om handhaving op basis van eigen constateringen