Terwijl Ad wijst op de veiligheid van elkaar, wordt Sander, coördinator Toezicht en Handhaving, gebeld. Het eten staat klaar. Ad maakt zijn briefing af en het team luistert aandachtig mee. Stoïcijns, maar toch ook met zichtbaar enthousiasme: Ze lijken er zin in te hebben. Nog even wat energie naar binnen werken en dan de straat op.

Gezamenlijke verantwoordelijkheid

Terwijl de Sneker Stappersavond langzaam op gang komt, staat achter de grote blauwe commandowagen op het Oud Kerkhof een kring van mensen aandachtig te luisteren naar Freddy, Adviseur Openbare Orde en Veiligheid. Het is de integrale briefing waarbij naast Ad en Sander, ook mensen van de politie, brandweer, beveiliging, Rode Kruis en de horeca aanwezig zijn.

Voorafgaande zijn afspraken gemaakt met de horeca en de hulpdiensten. Tijdens de dagelijkse briefing worden deze afspraken waar nodig herhaald. Tot nu toe houdt iedereen zich daar keurig aan, dat is een mooi compliment. ‘Daar waar de afspraken niet worden nagekomen, gaan we handhaven. Hetzelfde als het rode stoplicht. We spreken in Nederland met elkaar af dat je stopt voor een rood licht. Zo niet, dan gaan we in gesprek en indien nodig volgt er een maatregel, licht Freddy later toe. De briefing vanavond is kort. Iedereen houdt zich keurig aan de afspraken en de Sneekweek verloopt vooralsnog erg goed, dus geen reden voor een lange briefing.

Opvallend is het wij-gevoel dat voelbaar aanwezig is in deze groep. Een ieder lijkt het belang van een veilige stappersavond in te zien en voelt zich verantwoordelijk voor. ‘Zijn er nog vragen?’, Freddy kijkt de kring rond. ‘Nee? Mooi, succes allemaal, maak er een mooie avond van.’

‘Soms vragen ze me een balletje te trappen. Dan doe je dat!’

Waar zijn de toiletten?

Terwijl iedereen zijn positie op straat of in de commandowagen inneemt, staan de handhavers verspreid in de stad. Drie duo’s te voet en een duo op de mountainbikes. Stefan is één van die ‘bikers’. Met een brede glimlach kijkt hij richting het Schaapmarktplein waar één van de podia staat opgesteld. Bij de vraag of hij niet liever zelf met een drankje in zijn hand voor het podium staat, wordt zijn glimlach nog breder: ‘Ik ben zo blij om tijdens de Sneekweek te mogen werken. Ik werk graag met dit soort aangelegenheden Eigenlijk ben ik nu zelfs liever aan het werk, dan dat ik thuis ben.’ Stefan geniet van de contacten met de jongeren. ‘Soms vragen ze me een balletje te trappen. Dan doe je dat!’, vertelt hij over zijn ervaringen als handhaver.

Terwijl Stefan en zijn compagnon, Sybren, ronduit vertellen over hun belevenissen, valt het me op hoe vaak ze worden onderbroken door jongeren die even een praatje komen maken of een vraag stellen. ‘Dat is mooi. Het belangrijkste vind ik dat we benaderbaar zijn. Mensen moeten bij me durven komen,’ vertelt Sybren. Ondertussen wordt Stefan opnieuw aangesproken. Hij wijst naar het grote, rechthoekige blok zo’n 30 meter achter hem. ‘Het is de meest gestelde vraag: Waar zijn de toiletten?’, vertelt hij lachend.  

Een mix tussen hulpverlening en handhaving

Aan de andere kant van het centrum, op de kermis ter hoogte van de schiettent, ontmoet ik Laurens en Elise. De stoïcijnse gezichten van die middag zijn ook nu bij de beide handhavers zichtbaar. Of is ‘gefocust’ een beter woord? ‘We zijn er klaar voor. Hier zijn we voor getraind’, vertelt Elise enthousiast. Laurens vult haar aan: ‘Tijdens de Sneekweek komt alles wat je geleerd hebt samen.’

Elise, een jongedame van 18 en nog geen 1.70m lang, vertelt waarom zij handhaver is: ‘Vroeger wilde ik Mega Mindy worden. Toen ik erachter kwam dat dat er niet meer in zat, wilde ik bij de politie. Maar toen ik stage liep bij handhaving wist ik: Dit wil ik doen. Ik leer hier zoveel sociale skills.’ Elise mag dan de jongste uit het team zijn, ze heeft al behoorlijk wat meegemaakt: ‘Op een middag, toen ik nog stage liep, kwam een jonge vrouw in tranen op me af fietsen. Ze was niet veel ouder dan ik. En deze dame had hulp nodig. Ik vroeg haar wat er was en ze vertelde dat ze het leven niet meer zag zitten, ze was depressief. Dat heeft mij echt geraakt. Zo verschillend hoe je in het leven kan staan. Ik heb met haar gesproken en haar geholpen waar ik kon. Later heb ik nog eens contact met haar gezocht. Ik hoorde dat ze hulp had gezocht en het ging inmiddels weer een stuk beter. Dat ik daar een stukje aan heb mogen bijdragen, daar doe je het voor.’

Laurens, zelf 20 lentes jong, luistert aandachtig naar haar verhaal, maar houdt ondertussen de omgeving goed in de gaten. Ook voor hem is hulpverlening een dankbaar onderdeel van het vak: Hulpverlening blijft je bij. Dat is mooi. Maar natuurlijk zijn ook de spanning en de opstootjes interessant. Je moet er klaar voor zijn. Elk moment kan er iets gebeuren en dan moet je in een split-second beslissen wat je gaat doen. Pak je het alleen aan of wacht je op ondersteuning?’ Elise vult haar collega aan: ‘Of het achteraf gezien de beste keuze was, dat bespreek je na het incident.’ En als je een verkeerde beslissing hebt gemaakt? ‘Dan leer je van je fouten en ga je weer door’, antwoord ze nuchter.

‘Ik heb een 8 uren contract, maar ik heb gevraagd of ik meer mocht werken.’

Werken tot 01:30

De handhavers zijn vandaag tot 01:30 actief. De muziek op straat moet om 01:00 stoppen. Daarna loopt de stad leeg richting de cafés en clubs. Elise vindt het heerlijk om te werken: ‘Ik heb een 8 uren contract en volg daarnaast de opleiding ‘Leidinggevende niveau 4 - uniform beroepen’ aan het ROC Friese Poort. Ik heb gevraagd of ik meer

mocht werken tijdens de Sneekweek. Hier wil je gewoon bij zijn’. Via de portofoon komt een oproep binnen en weg zijn ze, in een stevige pas richting Waterpoort.

Succesvol jongerenprogramma

De klok gaat inmiddels richting middernacht. Handhavers Jildau en Rutger lopen door de Stationsstraat in de richting van het station. De laatste trein naar Leeuwarden vertrekt over enkele minuten en dat kan nog wel eens voor overlast zorgen. Voor Jildau is het de laatste week als handhaver. Na 5,5 jaar maakt ze de overstap naar de politie. ‘Het is altijd al mijn droom geweest om bij de politie te gaan.’ Vaak nemen mensen tussen een overstap nog een paar weken vakantie om tot rust te komen en vol energie bij hun nieuwe werkgever aan de slag te gaan. Voor Jildau geldt dat niet: ‘Ha, nee geen vakantie voor mij. Maandag begin ik bij de politie. Maar ik wilde per se de Sneekweek nog meemaken.’ Terwijl we op het perron staan te kijken hoe de trein volloopt met jongeren, vertelt Jildau waar ze het meest trots op is in het werk dat ze voor en met jongeren verricht: ‘Door middel van een jongerenprogramma hebben we, in samenwerking met verschillende ketenpartners zoals jongerenwerkers en gebiedsteammedewerkers, jongeren op het goede pad geholpen. Dat doet me echt goed!’

‘‘Ik wilde per se de Sneekweek nog meemaken’

De trein vertrekt, alles is rustig verlopen en met z’n drieën lopen we weer richting het kermisterrein. Rutger neemt vanaf volgende week de taken van Jildau over. Het werk met jongeren is iets waar hij enorm naar uitkijkt: ‘We zijn zelf ook niet de gemakkelijkste geweest. Wij weten wat we, toen we nog jong waren, aan hulp graag hadden ontvangen. Dat kunnen we nu vanuit ons werk aan de jongeren geven. Ik weet nog dat een handhaver vroeger eens tegen mij zei: ‘Jij ruimt dat straks even netjes op hè. Geen troep achterlaten.’ Hoe hij dat zei, ik voelde dan de verantwoordelijkheid. Ik betrap mezelf er nu regelmatig op dat ik hetzelfde doe.’

Bodycams om jongeren te confronteren met hun gedrag

Sinds een aantal jaren maakt de bodycam onderdeel uit van de uitrusting van de handhaver. De inzet van de bodycam is natuurlijk goed voor de bescherming van de handhaver. Rutger en Jildau leggen echter uit dat de bodycam juist ook voor een ander doeleinde heel effectief is: ‘We zetten de bodycam in om jongeren te confronteren met hun gedrag. Vaak bellen we met ouders wanneer jongeren zich hebben misdragen. We maken een afspraak en confronteren vervolgens zowel de ouders als de jongere met hun gedrag. De beelden hebben veel impact’, legt Rutger uit.

De digitale ogen van handhaving

Terug in de commandowagen vraag ik me af hoe acht handhavers tijdens de Sneker Stappersavond overzicht houden in een binnenstad met tienduizenden bezoekers? Het antwoord vinden we in diezelfde commandowagen op het Oud Kerkhof. In de grote, blauwe trailer bevindt zich een imposante controlekamer. In de ruimte links schieten de ogen van de politieagenten over de beelden die de tientallen camera’s in de stad weergeven. In de ruimte rechts observeren Ad, Sander en Freddy op de vier grote schermen voor hun, rustig de feestende menigte, terwijl collega Marrie, adviseur Openbare Orde & Veiligheid, langs de verschillende camera’s klikt.

Een voorbeeld van de goede samenwerking tussen handhaving, security en politie is de arrestatie van een tweetal dat zich schuldig maakte aan straatroof. Het voorval vond een nacht eerder plaats. De aansturing van de politie en security op straat kwam vanuit de commandowagen. ‘Mooi om te zien hoe dat gezamenlijk wordt opgepakt’, blikt Freddy terug.

‘Als ik ons daarin vergelijk met andere gemeenten, dan is Súdwest-Fryslân absoluut een voorloper.’

Súdwest-Fryslân als voorloper met handhaving

Terwijl de schermen goed in de gaten worden gehouden, vertelt Ad over het vak van Handhaver: ‘Het vak is enorm in ontwikkeling. Nog geen zeven jaar geleden hadden we het over de parkeerwachter. Sinds een aantal jaar bestaat er ook een specifieke opleiding voor handhaving. Dat komt de kwaliteit en kennis van de handhaver echt ten goede.’ Sander vult aan: Er staat er een stevige organisatie met 20 personen. Als ik ons daarin vergelijk met andere gemeenten, dan mag Súdwest-Fryslân trots zijn.’

Het is 01:00. De band op de Markstraat heeft keurig op tijd afgesloten. Het Schaapmarktplein loopt al snel leeg. En ook bij café Het Oude Vat is het volume op straat dichtgedraaid. Alleen het dweilorkest op de Kruizebroederstraat geeft het aanwezige publiek nog een toegift.. Over de keuze van het slotnummer geen twijfel. De schermen in de wagen geven dan wel geen geluid door, de van links naar rechts springende menigte verklapt dat het dweilorkest dit keer gekozen heeft voor de alom bekende hit van de Snollebollekes. In de commandowagen zorgt het beeld voor lachende gezichten.

Is Handhaving wel de juiste titel?

Terugkijkend op deze avond rijst bij mij de vraag: Dekt de titel ‘Handhaver’ wel de gehele lading van het werk dat deze mensen vol passie doen? Natuurlijk, daar waar alcohol door minderjarigen wordt gedronken, treden ze op. En bij opstootjes springen de handhavers tussen de partijen in als vredestichter. Maar los van dat, elke handhaver die ik vanavond gesproken heb, herinnert zich juist die momenten van hulpverlening. Het verlenen van eerste hulp, het zoeken naar een vermist kind, het helpen van een vrouw die lijdt onder depressie, het begeleiden van jongeren op het juiste pad. Het zijn de voorbeelden waar deze handhavers aan refereren wanneer hen gevraagd wordt waarvoor zij het doen. Alles wat ze doen komt voort uit de wil om te helpen. Een mooie conclusie na eindelijk weer eens een echte Sneker Stappersavond.

Veel gezelligheid, weinig problemen, mooie verhalen

Helaas voor de enthousiaste handhavers is het om 01:30 ook echt gedaan. De Sneker Stappersavond heeft voor veel gezelligheid en weinig problemen gezorgd. Wel voor mooie verhalen. Morgen weer een dag. Freddy richting Sander: ‘Morgen half tien bij het havenkantoor?’ Hoewel dit voorstel nauwelijks acht uren verder in de tijd ligt, knikt Sander stoïcijns terwijl hij de commandowagen uitloopt: ‘Half tien, vroeg zat lijkt me.’