Het schoonmaken van historische gevels

De kunst van het reinigen

Gepubliceerd op in Cultureel Erfgoed.

Het schoonmaken van historische gevels wordt meestal gedaan om esthetische redenen. Bedrijven bieden hiervoor eigenaren van monumenten de mogelijkheid om de buitenmuren (met hoge druk) te reinigen en daarna te impregneren. Toch moet reiniging alleen plaatsvinden als er een technische noodzaak voor is.

Let op: reinigen brengt risico mee

Het reinigen van een gevel brengt namelijk altijd bepaalde risico’s met zich mee. Het kan aanzienlijke schade toebrengen aan het metselwerk, voegwerk en verschillende soorten natuursteen. Na een reiniging worden deze materialen doorgaans poreuzer, wat leidt tot een verhoogde opname van vocht, meer kans op vorstschade en snellere en diepere vervuiling van de gevel.

De tiid muur met raampje
Cultuur Historisch Centrum De Tiid
De Tiid muur
Cultuur Historisch Centrum De Tiid

De ademende gevel

Om de veroorzaakte schade te herstellen, bieden dezelfde bedrijven aan om de gevel ook direct te impregneren. Hoewel dit de gevel aan de buitenkant waterafstotend maakt, heeft het een negatieve invloed op de vochthuishouding van het monument. Zolang een gevel niet geïmpregneerd is, kan deze 'ademen'. Natte muren drogen na verloop van tijd, zelfs na regen. Impregnatie daarentegen legt een waterafstotende laag aan die dit proces verstoort. Hierdoor hoopt het vocht zich binnenin de muur op, afkomstig van alledaagse activiteiten zoals koken en verwarmen. Na verloop van tijd leidt dit tot condensatie aan de binnenkant. Omdat een geïmpregneerde muur niet meer kan ademen, resulteert deze aanhoudende vochtigheid van de stenen tot schade aan zowel de bakstenen als het voegwerk. Vorst in de winter kan deze schade zelfs verergeren, stenen kunnen verpulveren of stukken kunnen afbreken.

Gevels

Herstel van voegwerk

Verweerd, weggespoeld of uitgevallen voegwerk kan het gevolg zijn van onjuist voegwerkherstel. Het is dan ook beter om een licht beschadigde voeg te behouden in plaats van deze volledig te vervangen voor een nieuwe voeg. Plaatselijk herstel is het uitgangspunt. Het volledig vervangen van voegwerk is pas nodig wanneer meer dan 65-70 procent van het voegwerk in slechte staat verkeert. Voorafgaand aan de werkzaamheden wordt aangeraden om proefmonsters van het voegwerk te nemen en deze te laten beoordelen. De uitvoering en beoordeling vereisen specifieke deskundigheid.

Het historische beeld

Reden genoeg dus om de ouderdom van een monument zichtbaar te laten blijven. Vuil en verkleuringen zijn het gevolg van de tand des tijds. Zelfs vage sporen van kleurrijke afwerkingen die ooit de gevel sierden, maken deel uit van de geschiedenis van het gebouw.

Als reinigen toch technisch noodzakelijk is, bijvoorbeeld vanwege verontreinigingen die op den duur schade aan het gevelmateriaal kunnen veroorzaken, voer deze reiniging dan veilig en verantwoord uit. Neem, voordat u met het reinigen van de gevel of het herstellen/ vervangen van de voegen begint, altijd eerst contact op met erfgoed@sudwestfrylan.nl.

Muur in Hindeloopen
Wynhûs Hindeloopen

Dit artikel is onderdeel van de Nieuwsbrief Cultureel Erfgoed. Wil je op de hoogte van het laatste Cultureel Erfgoed nieuws blijven? Meld je aan voor de tweejaarlijkse Nieuwsbrief Cultureel Erfgoed via het aanmeldformulier.

Zie ook