Stichting Ald Molkwar te Molkwerum is in bezit van uniek (foto)materiaal van een bijzondere vorm van vissen: de KOM visserij. Van dat materiaal is een tentoonstelling ingericht in de expositieruimte van museum Het Bakkerswinkeltje te Molkwerum.

In de tijd dat het IJsselmeer nog Zuiderzee was, had het dorp Molkwerum veel vissers. Iedere visser viste voor zichzelf. Echter als in het voorjaar de haring, ansjovis of geep zijn weg zocht in de Zuiderzee, dan kwamen de vissers gezamenlijk in actie. Dat gebeurde met de KOM visserij.

In 1929 is van deze vorm van vissen een unieke fotoreportage gemaakt. Molkwerum was de enige plaats langs de Friese kust die aan KOM visserij deed.  Aan de kant van Noord-Holland werd het in de buurt van Hoorn gedaan.

De KOM visserij werd bedreven in de tijd van de Zuiderzee met eb en vloed. Er waren destijds vissoorten zoals de ansjovis, de haring en de geep die nu niet meer in het IJsselmeer voorkomen. Deze vissoorten zochten plek in de Zuiderzee om kuit te schieten. Met name in het voorjaar was er een trek langs de Zuiderzeekust. Daar werd door de vissers van Molkwerum op ingespeeld met de komvisserij. Indien de vis langs de Friese kust trok kwam het in de Bocht fan Molkwar en werd gekeerd door het dijkshoofd De Beer.

Gezamenlijk en eensgezind kwamen de vissers in actie. Ze plaatsten een 50 meter lang schutwant in het verlengde van De Beer. Het schutwant was een net dat met stokken op zijn plaats werd gehouden. De onderkant van het net lag verzwaard op de grond en de bovenkant dreef door kurken op het water. 

Aan het einde van de schutwant plaatste men ‘de kom’, ook wel ‘circus’ genoemd om zijn vorm. Een ellipsvormige afzetting van netwerk van circa 8 bij 25 meter. Ook dit net werd op dezelfde wijze als het schutwant op zijn plaats gehouden. In één van de zijwanden aan het begin van de kom was een opening van circa 15 meter. Afhankelijk van de stroomrichting werd de opening links of rechts van de kom gebruikt. Indien de vis tegen het schutwant stootte, week het af en zwom door de betreffende opening in de kom. De vissen zaten in de kom en dan kwamen de vissers met z’n allen in actie. Dit wordt in beeld gebracht door de fotoreportage. Wanneer de vissen uiteindelijk in de fuik zijn gedreven kon deze geleegd worden.                

De vis werd met de bootjes naar het haventje gebracht. Vanuit het haventje werd de vis aan de groothandel uit Lemmer verkocht. De opbrengst werd later onder de vissers verdeeld.

Wanneer de trek voorbij was werd de kom afgebroken en viste elke Molkwerumer visser weer voor zichzelf.

Stichting Ald Molkwar
November 2023    

Dit artikel is onderdeel van de Nieuwsbrief Cultureel Erfgoed. Wil je op de hoogte van het laatste Cultureel Erfgoed nieuws blijven? Meld je aan voor de tweejaarlijkse Nieuwsbrief Cultureel Erfgoed via het aanmeldformulier.

Zie ook

• Bijzondere vondst/uitgelicht object: De Bommenwerper pan van Pea Reitsma-Bult
• Binnenkijken bij De Skatting 18 in Heeg
• Het bouwhistorisch detail – de klisklezoor
• In de Erfgoed schijnwerpers: Johannes Hoekema
• Het schoonmaken van historische gevels
• De archiefschatten van Súdwest-Fryslân
• Nieuwe webpagina voor kerkeigenaren en beheerders
• Wat zijn de gevolgen van de invoering Omgevingswet voor Erfgoedbeleid