Opening van de Sneekweek 2024 door de ogen van Handhaving op het water

Gepubliceerd op dinsdag 13 augustus 2024 in Nieuws, Handhaving.

Het is vrijdagmiddag 17:30 uur. Voor de meesten begint het vrije weekend, maar aan de Marktstraat verzamelt een groep mensen voor de aanvang van hun dienst. Alle 22 paar ogen zijn gericht op Sander, de coördinator van het team Handhavers: “Het gaat beginnen, de Sneekweek.” Ik kijk rond en zie meerdere glimlachen en verwachtingsvolle blikken. Eerder die middag sprak ik Ad: “Iedereen werkt dit weekend. We konden het niemand aandoen om hem of haar niet in te roosteren, iedereen wil zo graag.”

Na een uitgebreide briefing en een stevige Hollandse maaltijd verspreiden de handhavers zich richting het centrum. Maar niet allemaal. Ik stap met Ruud, Geert en Tjitte in de auto. Laatstgenoemde in een wetsuit, de andere in het zomertenue voor op het water:  een zonnebril, petje en korte broek.

“Het gaat beginnen, de Sneekweek.”

10 minuten later komen we aan bij het havenkantoor aan het Somerrak, het water dat de Houkesloot en de Stadsgracht verbindt. De bekende melodie van Neil Diamond’s Sweet Caroline komt ons over het water tegemoet. We stappen langs een groep jongeren die net hun avondeten wegwerken: Broodje knakworst met stroop. Een snelle blik tussen Geert en Tjitte verraadt dat deze combinatie nieuw voor hen is. Een paar meter verderop stappen we het havenkantoor binnen.

Na een kort gesprek met havenmeester Dirk stappen we aan boord van de zeven meter lange handhavingsboot. Achter de boot hangt een Yamaha buitenboordmotor die met haar 150 pk de grijsblauwe boot door de Súdwest-Friese wateren voortstuwt. Ruud neemt plaats achter het stuurwiel en na een seintje van Geert zet hij de boot in z’n achteruit. We varen rustig richting het centrum en worden vrolijk begroet door de mensen die op de boten genieten van de avondzon die voor een aangename temperatuur van 24 graden zorgt. Tjitte is er niet bij. Hij ligt al in het water met zijn Yamaha waterscooter en, wendbaar als hij is, al richting de stadsgrachten gevaren.  

Een drijvende caravan en een bobcat die 114 km per uur kan

Het is gezellig druk in het centrum vanavond. Boten liggen drie dik aan de kades en daarop wordt gegeten, gelachen en gedanst. Luxe jachten en oude gehuurde kajuitbootjes, verouderde zeilbootjes en elektrische sloepjes. Alle soorten, maten en typen vaartuigen kom je hier tegen. Zelfs een caravan ligt in het water, een Sealander. Een modern ding dat zowel op het land als op het water gebruikt kan worden.

Ik moet even terugdenken aan het verhaal dat Geert vertelde tijdens het eten over de bobcat die zij eerder deze zomer tegenkwamen. “Dat zijn twee opblaasbananen met een plankje ertussen”, legt hij uit als hij mijn vragende blik waarneemt. “Dat ding kon 114 km per uur. Er zaten twee jonge jongens op. Eentje lag voorop om de voorkant zo laag mogelijk te houden zodat de wind er niet onder kon komen.” Dat kan toch niet toegestaan zijn, is mijn eerste reactie. Ruud: “Ze waren in het snel vaargebied en alles klopte. Maar als zoiets fout gaat, dan gaat het goed fout.” Ik glimlach nog eens naar de caravan die we zojuist spotten in het water. Een prachtig gezicht.

“Luxe jachten en oude gehuurde kajuitbootjes, verouderde zeilbootjes en elektrische sloepjes. Zelfs een caravan ligt in het water.”

Gevoel voor water van huis uit meegekregen

Voor de Waterpoort moet het voorprogramma inmiddels gestart zijn. We krijgen er weinig van mee, maar dat zal straks veranderen. De traditionele vlootschouw door de Sneker grachten begint als altijd bij de Waterpoort waarna de zeilboten zich via de Stadsgracht onze kant op zullen bewegen. Het is zaak om met alle drukte dit zo goed mogelijk te begeleiden en de vaarroute open te houden. “Het is vanavond echt een andere dienst dan normaal. Vanavond draait het om zichtbaar te zijn en alles zo goed mogelijk te begeleiden. We blijven dan ook hier in de buurt. Ik betwijfel of het heel spannend wordt, maar je moet altijd alert zijn”, vertelt Ruud.

De geboren en getogen Sneker is één van de meer ervaren handhavers en stapte zes jaar geleden aan boord van de handhavingsboot. “Mijn opa was wedstrijdzeiler en mijn andere opa had altijd een motorbootje. Ik heb dus van jongs af aan altijd wel gezien hoe het op het water is. Zelf heb ik gesurft, maar een bootje had ik niet. Toch heb ik de watersport en het varen wel meegekregen via mijn opa’s. Als klein jongetje ging ik vaak mee. Dat helpt mij nu op het water om mijn werk te doen.” Ruud legt uit dat er op het water een andere sfeer heerst dan op de straat. “Mensen zijn over het algemeen wat relaxter. Dat zal te maken hebben met de vakantiestemming waar de mensen vaak in zitten als ze op het water zijn.”

IJzeren Hein en adelaarsogen van de handhaving

Een man met twee kinderen voorop een surfplank komt naar ons toe gepeddeld. De kinderen mogen even aan boord komen. Zodra ze het schip weer verlaten, krijgen ze nog een drijvertje mee. Onderzoekend bekijken ze de sleutelhanger. Ietwat verlegen en op aandringen van de vader van de twee klinkt een ‘dank u wel’. Terwijl de surfplank met de opvarenden weer verder gaat, roept Geert: “We gaan even langszij.” Vier wat oudere mensen in een veel te klein zodiacje schrikken verbaasd op: “Wij? Waarom?” Het is een kolderiek gezicht. “Nee, niet jullie, wij gaan langszij, daar.” Geert wijst naar een andere boot waar nog twee kindjes klaar staan om hun opwachting te maken op de handhavingsboot. “Oooh..”, klinkt het opgelucht. Ruud en Geert moeten erom lachen.

Even later varen we richting de Houkesloot. Heel ver komen we niet, want IJzeren Hein houdt ons tegen. Het platte schip met een flinke lengte ligt overdwars in het water. Dat is geen toeval, zo blijkt. “De boot zorgt ervoor dat de vlootschouw straks niet te maken heeft met allerlei tegenliggers”, legt Ruud uit. Zijn collega Geert is ondertussen bezig met het openvouwen van de DJI mini, een kleine drone die het team ook ogen vanuit de lucht geeft. Geert legt uit: “Met de drone checken we het water zonder dat we erheen hoeven te varen. Dat is zoveel sneller. Ik kijk nu of er hardvaarders op de zijtakken van de Houkesloot en het Somerak te zien zijn. Er liggen zoveel boten nu en een hardvaarder veroorzaakt golfslag de andere boten tegen de kant of tegen elkaar kan laten slaan.” Het is rustig zo blijkt en even later laat IJzeren Hein zien ook te kunnen functioneren als landingsbaan, als de kleine drone al piepend zijn landing inzet.

“Met de drone checken we het water zonder dat we erheen hoeven te varen”.

Humor en verdiepende gesprekken fundament voor vertrouwen

Geert stapte aan het begin van het seizoen, in april, aan boord bij Ruud. Voor hem is het werken op het water zeker niet nieuw. “Als bijbaantje verkocht ik met de ijscoboot van mijn oom ijs op het water.” Het was even omschakelen voor Ruud. Na zes jaar gevaren te hebben met Tjitte en andere collega’s, kwam daar dit jaar dus verandering in. Gelukkig klikt het tussen het duo. De gedeelde humor helpt daar volgens Ruud enorm bij: “Het is maar een klein bootje waar je de hele dag met elkaar op zit. Daar komt bij dat je elkaar echt nodig hebt, zeker als het wat spannender wordt. Je zit op een boot en je kunt weinig kanten op. Als het erop aan komt, moet je elkaar dus kunnen vertrouwen. Daar komt bij dat je in benauwde situaties ook kort en heel direct naar elkaar moet kunnen zijn zonder dat je dat dan persoonlijk opvat van elkaar.” De gesprekken over het leven, familie en andere dingen die de twee tussen de werkzaamheden door voeren, zorgt dat ze veel van elkaar kunnen hebben.

“Je zit op een boot en je kunt weinig kanten op. Als het erop aan komt, moet je elkaar kunnen vertrouwen.”

Zoals geschreven is het werkterrein vanavond beperkt. We laten IJzeren Hein weer achter ons en varen andermaal richting de Oppenhuizerbrug. Het is intussen gaan schemeren en in de verte zien we parachutisten door de lucht zweven. Hun bestemming: De Kolk, voor de Waterpoort. Nadat zij geland zijn zal de vlootschouw van start gaan en de botenparade onze kant op komen. Op stuurboord een volle boot met veelal jonge mensen die met de armen naar voren gestrekt en de trillende bewegingen vanuit de polsen de wave aankondigen. Geert zet heel even het blauwe zwaailicht aan en beide handhavers beantwoorden de uitnodiging van de jongeren enthousiast. Gejuich barst los. Ruud verontschuldigd zich vervolgens met een glimlach bij de andere mensen die het tafereel vanaf hun boot gade slaan.

Rustige en sfeervolle avond, sensationele achtervolging blijft uit

Het is inmiddels 21:30 uur geweest en in de verte zien we de grote politieboot de hoek om komen in de Stadsgracht. Een rookkanon op één van de schepen aan de kade zorgt voor een James Bond-achtige aanblik van een machtige boot die met grote lichten door de mist op ons af komt varen. Naast ons de kleine politieboot waarmee al de hele avond contact is over het verloop van de avond.

Rijen dik staan mensen te kijken, te zwaaien en te genieten van de muziek die overal vandaan lijkt te komen. Het is feest en zo moet het zijn. Voor Ruud, Geert en Tjitte is het een rustige en sfeervolle avond. “Zo is het niet altijd hoor”, hoor ik Ruud een aantal keer bijna verontschuldigend zeggen, doelend op het ontbreken van spanning en een sensationele achtervolging. Inderdaad, er is nog geen aanspraak gedaan op de 150 pk achter de boot, maar evenwel is het een interessante avond.

Volle vaart richting de Terhornsterpoelen en schoten vanaf een boot

Een half uur eerder vroeg ik Ruud naar een ervaring die hem is bijgebleven. Even denkt hij na en komt dan met een verhaal waarbij alle 150 pk’s nodig waren: “We kregen een melding van een vrouw die letterlijk tussen wal en schip was gevallen. Er was niemand verder in de buurt. Op dat moment bedenk je je geen moment. Dan gaat het blauw aan en zo snel mogelijk die kant op. We wisten niet hoe deze mevrouw er lichamelijk aan toe was na zo’n val. Vanaf de Witte Brekken voeren we richting Terherne. Bij de sluis pikten we het ambulancepersoneel op. Samen vervolgden we onze weg richting de Terhornsterpoelen, bekend van het Kameleon eiland. Het meest spannende was het manoeuvreren tussen het overige waterverkeer door. Je wilt snel, maar houdt ook rekening met overig waterverkeer. Met zo’n snelheid moet je heel scherp zijn. De adrenaline spoot door mijn lichaam. We vonden de mevrouw en hebben haar op een brancard op de boot gelegd. Gelukkig hoefden we niet met spoed terug en konden we relatief rustig terugvaren richting de ambulance. Achteraf komt dan de ontlading. Dan heb je het er nog even met elkaar over en worden er high fives gegeven.” Ruud voegt nog toe: “We hadden ook nog een stagiair aan boord en het ambulancepersoneel had toevallig ook één stagiaire mee. Die hadden meteen een goed verhaal.”

Meteen komt nog een volgende ervaring bij hem op die weliswaar eindigde in een anticlimax, maar wel de adrenaline deed stijgen: “Twee jaar geleden kregen we een melding dat er mogelijk geschoten werd vanaf een boot. Samen met politie zijn we er met spoed heengegaan. We hebben toen niets kunnen vinden.”

“Je wilt snel, maar houdt ook rekening met overig waterverkeer. Met zo’n snelheid moet je heel scherp zijn. De adrenaline spoot door mijn lichaam.”

Handhavend optreden niet nodig, aanwezigheid is toch belangrijk

Het is inmiddels donker en aan ons voorbij peddelen zes suppers. Ook zij zijn onderdeel van de vlootschouw. Het is één groot feest waarbij handhavend optreden vanavond niet nodig lijkt. Later deze week zou dat veranderen. Daarover meer in het tweede deel van dit tweeluik ‘Handhaving op het water’. Toch is de aanwezigheid van handhaving op een avond als deze niet overbodig. “Je weet van tevoren natuurlijk niet wat er gaat gebeuren. Bovendien, onze aanwezigheid, het feit dat we zichtbaar zijn, werkt preventief. Het voorkomt excessen.” Die aanwezigheid mag dus niet onderschat worden op de openingsavond van het grootste watersportevenement van Europa op binnenwater.

Om 22:30 uur stap ik via de Poiesz boot weer op de kade en groet de beide heren. Met dezelfde, aanstekelijke energie als waarmee ze hun dienst begonnen word ik uitgezwaaid. Woensdag weer een dag, dan met Hardzeildag op het Sneekermeer.

Door Christiaan Weening.