Gevolgen invoering Omgevingswet voor monumenten

Wat zijn de gevolgen van de invoering Omgevingswet voor Erfgoedbeleid

Gepubliceerd op in Cultureel Erfgoed.

Op 1 januari 2024 wordt de omgevingswet ingevoerd. Dit heeft ook gevolgen voor Erfgoedbeleid. Hieronder enkele punten die gaan wijzigen onder de omgevingswet.

Integraal omgevingsplan

De omgevingswet moet integraal beleid mogelijk maken. Dit betekent dat alle beleid dat gevolgen heeft voor de leefomgeving in het omgevingsplan/de omgevingsverordening geregeld moet worden.
Bijvoorbeeld: alle gemeentelijke monumenten moeten in het omgevingsplan worden opgenomen. Voor gemeentelijke monumenten komt geen losse vergunning ‘wijzigen monument’ meer. Dit heet in de toekomst een ‘omgevingsplanactiviteit’.

De regel dat de gemeente bij het opstellen en wijzigen van omgevingsplannen rekening moet houden met cultuurhistorische waarden, blijft ongewijzigd.

Integrale adviescommissie omgevingskwaliteit

In de omgevingswet wordt geen onderscheid meer gemaakt tussen een welstandscommissie en een monumentencommissie. Onder de omgevingswet moet de gemeente een integrale adviescommissie omgevingskwaliteit instellen.

Begrip gemeentelijk monument

Alle cultuurhistorische waarden (m.u.v. archeologie) krijgen in het omgevingsplan de benaming ‘gemeentelijk monument’. Binnen de categorie ‘gemeentelijk monument’ kunnen verschillende soorten bescherming vallen. Bijvoorbeeld:

  • Gemeentelijke monumenten die in zijn geheel beschermd zijn en waar alleen met vergunning wijzigingen mogelijk zijn.
  • Cultuurhistorisch waardevolle gebouwen en/of beeldbepalende panden die alleen beschermd zijn tegen sloop of wijzigingen van het bouwvolume.
  • Panden met een bouwhistorische verwachting waar onderzoek bij sloop noodzakelijk is.

De omgeving van het monument

In de Omgevingswet is expliciet vastgelegd dat een wijziging in de omgeving van het monument niet mag leiden tot aantasting van de monumentale waarde van het monument. Diverse organisaties in Nederland zijn nu bezig om voorbeelden te ontwikkelen hoe het omgevingsplan de omgeving van het monument op een effectieve manier kan beschermen.

Zorgplicht voor erfgoed/monumenten

In het omgevingsplan is een zorgplicht opgenomen voor erfgoed. Dit kan relevant zijn voor het handhaven van zaken die buiten de vergunning vallen. Wel blijft handhaving van erfgoed een hele lastige zaak. Meestal zijn de belangrijkste erfgoedwaarden op dat moment al onherstelbaar verloren gegaan. Daarom is het streven van de sector om zoveel mogelijk waarden vooraf vast te leggen en bekend te maken.

Deze opsomming hierboven is een klein deel van de wijzigingen die doorgevoerd worden. Wilt u hier meer over lezen? Kijk dan op de website van omgevingsweb.

Workum Grote Kerk

Dit artikel is onderdeel van de Nieuwsbrief Cultureel Erfgoed. Wil je op de hoogte van het laatste Cultureel Erfgoed nieuws blijven? Meld je aan voor de tweejaarlijkse Nieuwsbrief Cultureel Erfgoed via het aanmeldformulier.

Zie ook