Als wij het hebben over cultureel erfgoed, dan is het eerste waar vaak aan gedacht wordt monumenten en archeologie. Logisch, want dat is erfgoed dat zichtbaar is. Echter is er nog meer en soms onzichtbaar cultureel erfgoed: de archieven.

De Tiid in Bolsward

In Cultuurhistorisch Centrum De Tiid in Bolsward ligt acht kilometer archief veilig opgeslagen in drie depots. Archieven van de vroegere gemeenten van Súdwest-Fryslân, maar ook die van De Fryske Marren. Verder liggen er honderden archieven en foto’s van onder andere verenigingen, scholen en kerken. Als kers op de taart is ook de originele serie van de Leeuwarder Courant vanaf 1752 te vinden in De Tiid.

Het oudste stuk dateert van 1331, een verbond dat Stavoren sloot met een aantal Hanzesteden aan de Oostzee. In dit verbond stond dat beide partijen elkaar zouden helpen als zij aangevallen zouden worden.

Goed beeld

Alle archieven, foto’s en kranten geven een goed beeld hoe het zuidwesten van Fryslân zich in de loop van de eeuwen heeft ontwikkeld. Ook is goed te zien wat de rol van de vroegere gemeenten, kerken en scholen daarbij is geweest. Onder andere op het gebied van ruimtelijke ordening, volkshuisvesting, openbare orde en veiligheid.

Bevolkingsregisters

Elk van de naar schatting 80 tot 100 miljoen (!) stukken vertelt een eigen verhaal, waardoor bijvoorbeeld aan een monumentaal pand extra context kan worden gegeven. Een prachtig voorbeeld zijn de bevolkingsregisters die gemeenten vanaf 1850 bijhielden. Daarin staat precies beschreven wie waar en wanneer woonden, wat het beroep van de vader en soms ook moeder was en hoe het gezin eruitzag. De periode tot en met 1922 is gedigitaliseerd en te raadplegen op www.allefriezen.nl. Het gaat om 750.000 namen. Maar dat is nog maar het topje van de ijsberg. Op die site staan namelijk 18 miljoen namen van personen uit de gehele provincie.

Ook op www.detiid.nl is veel informatie digitaal te raadplegen en te doorzoeken, zoals de regionale kranten en de verslagen die gemeenten tussen 1850 en 1935 jaarlijks moesten maken. In de archieven liggen verder honderden meters met bouwvergunningen. Een deel daarvan is al gedigitaliseerd en komt op niet al te lange termijn ook beschikbaar.

Aanmelden

Nieuwsgierig geworden naar de archiefschatten van Súdwest-Fryslân? Geef je dan op voor de maandelijkse rondleiding door de archiefdepots. Of woon op ‘Vrijdagavond Verhalenavond’ een gratis lezing bij. De data staan vermeld op www.detiid.nl/agenda.