Ambitie 1: een klimaatbestendige wijk
Gepubliceerd op in Heeg - Veenkracht.
We willen dat iedereen zijn of haar toekomst kan opbouwen op de plek waar hij of zij dat wil. Dat betekent dat we woningen moeten bouwen. We onderzoeken hoe we dit kunnen doen met zo weinig mogelijk impact op het klimaat. Voor Veenkracht hebben we vier hoofdambities geformuleerd:
- Een klimaatbestendige wijk
- Circulair bouwen en energieneutraal wonen
- Een aantrekkelijke, gezonde en inclusieve woonomgeving
- Biodiversiteit en natuur
In dit artikel gaan we in op de eerste ambitie: Een klimaatbestendige wijk.
Toekomstbestendig wonen is het uitgangspunt voor woonwijk Veenkracht. Nu én in de toekomst willen we weerbaar zijn tegen hitte, droogte en wateroverlast. We houden rekening met klimaatscenario’s, maar ook met ons water- en bodemsysteem.
Wonen in veenweidegebied
Een derde van de inwoners van gemeente Súdwest-Fryslân woont op veengrond. Dit is geen ideale ondergrond om op te bouwen, want veengrond houdt water vast. Om de grond geschikt te maken voor woningbouw, moet de waterstand worden verlaagd. Maar de lage grondwaterstand brengt ook nadelen met zich mee. Hierdoor hebben we namelijk te maken met bodemdaling, waardoor er op termijn schade aan funderingen en infrastructuur kan ontstaan. Dit brengt weer hoge onderhouds- en herstelkosten met zich mee. Daarom hebben we de ambitie om het grondwaterpeil te verhogen.
Veenweide en CO2-uitstoot
Ook speelt de uitstoot van CO2 een belangrijke rol in veenweidegebieden. Net als bijvoorbeeld auto’s en fabrieken, stoten veengebieden ook CO2 uit. Als je veen drooglegt, reageert het namelijk met zuurstof uit de lucht. Hierbij komt CO2 vrij. Het vernatten van veengebieden is dus een ‘natuurlijke’ manier om CO2-uitstoot te verminderen.
Droge zomers en natte winters
Het klimaat verandert. De winters worden natter en de zomers worden droger, met meer kans op extremere regenbuien. Maar droogte of niet, in Nederland komt er altijd water uit de kraan. Toch wordt dat door klimaatverandering steeds minder vanzelfsprekend. Daarom is het zo belangrijk dat we zuinig omgaan met schoon water en dat we hemelwater opvangen en bergen. Zo’n 80 procent van het regenwater in Friesland wordt op dit moment weggepompt. Dit gaat ten koste van onze watervoorraad. En die hebben we juist zo hard nodig tijdens droge periodes.
“In plaats van traditioneel bouwen, zoeken we naar andere oplossingen voor wonen in het veenweidegebied, zodat we ook over meer dan 50jaar nog fijn kunnen wonen in onze gemeente.”
Programmamanager Klimaatadaptie Tineke Pijnacker
Rekening houden met ons water- en bodemsysteem
Voldoende en schoon water en een gezonde bodem zijn van groot belang voor iedereen in ons land. Daarom besloot het kabinet in 2022 dat water en bodem sturend moeten zijn bij beslissingen over de inrichting van ons land. Minister Harbers zei hierover: “Eeuwenlang hebben we met eigen handen ons land gemaakt tot wat het is, bijvoorbeeld door dijken te bouwen en sloten te graven. Maar we lopen nu steeds meer tegen de grenzen aan, vanwege het intensieve gebruik en de klimaatverandering. Door meer rekening te houden met ons water, kunnen we ook in de toekomst blijven wonen en werken in Nederland.” Rekening houden met ons water- en bodemsysteem is daarom de basis van een toekomstbestendige woonwijk. Ook in Súdwest-Fryslân.
Om nu en in de toekomst weerbaar te zijn tegen hitte, droogte, wateroverlast en gevolgen van overstromingen, moeten we ons aanpassen. Dat kan op allerlei manieren. Veel groen in de openbare ruimte werkt bijvoorbeeld verkoelend en zorgt voor minder wateroverlast, omdat de grond en planten een deel van het water opvangen. En door regenwater op te vangen, ondergronds of in een regenton, zorgen we ervoor dat tuinen en perken mooi en gezond blijven. We vragen marktpartijen om voor de inrichting van de openbare ruimte en de bouw van de woningen rekening te houden met de verschillende aspecten van klimaatbestendig bouwen.
Klimaatbestendig bouwen: uitgangspunten en voorbeelden:
Hieronder staan de ambities voor de nieuwe woonwijk Veenkracht.
- Bouw klimaatbestendig en gebruik hiervoor vernieuwende oplossingen;
- De ontwikkeling gebeurt waterneutraal en leidt niet tot extra aan- of afvoer van water. Hemelwater wordt zoveel mogelijk vastgehouden en hergebruikt in het plangebied;
- Iedere woning draagt zorg voor de buffering van haar eigen hemelwater » Innovatieve oplossingen om drinkwatergebruik te halveren;
- Peilverhoging om bodemdaling en -uitstoot door veenoxidatie te verminderen of tegen te gaan;
- De gebouwde omgeving is voorbereid op overstroming vanuit het regionale watersysteem;
- Zoveel mogelijk natuurlijke en bovengrondse afwatering.
Hieronder staan de eisen voor de ontwikkeling van het plan Veenkracht.
- De volgende vijf ontwerpprincipes zijn leidend:
- Niet afwentelen;
- Vergroot de sponswerking van het water- en bodemsysteem;
- Houd rekening met extremen;
- Een aanpasbare richting voor de lange termijn;
- Benut kansen voor systeemherstel.
- De (verwachte) grondwaterstanden, zoetwaterbeschikbaarheid en de natuurlijke draagkracht van de bodem in het plangebied en omgeving zijn sturend in functiekeuze, systeemkeuze en inrichting;
- Gesloten grondbalans (conform Kamerbrief bodem- en water sturend):
- Beperkt afgraven, alleen waar het civieltechnisch nodig is;
- Grond die toch afgegraven wordt, wordt zo hoogwaardig mogelijk hergebruikt en zoveel mogelijk ter plekke toegepast;
- Is direct hergebruik in het project niet mogelijk, dan wordt grond binnen het gebied hergebruikt. Ook hier geldt dat hoogwaardig gebruik de voorkeur heeft.
- Droogte leidt niet tot structurele schade aan bebouwing, funderingen, wegen, groen, water en vitale of kwetsbare functies;
- Tijdens hitte biedt de gebouwde omgeving een gezonde en aantrekkelijke leefomgeving;
- Waterberging minimaal 80 mm/uur, besteed extra aandacht aan waterberging bij piekbuien;
- Een referentiebui van 80 mm/uur levert geen schade aan vitale voorzieningen, bebouwing en infrastructuur;
- Minimaal 50% zoetwater besparing door het hergebruik van regenwater en grijs water en waterbesparende maatregelen;
- TO-juli (Temperatuur Overschrijdingen juli) wordt gehaald zonder technische installaties.