Je hebt altijd een omgevingsvergunning nodig als je gaat bouwen of graven op de plek waar archeologische resten in de bodem kunnen zitten, ook als dit op je eigen terrein is. Soms is het nodig om vooraf archeologisch onderzoek te laten doen. Meer informatie hierover lees je op Graven of bouwen in waardevol gebied.

We gebruiken met name de Friese Archeologische Monumentenkaart Extra (FAMKE). Daarnaast gebruiken we de Cultuurhistorische kaart en de Landschapsbiografie Súdwesthoeke om na te gaan of er bij bouw- en graafactiviteiten archeologisch onderzoek nodig is.

De FAMKE geeft advies hoe we in het gebied in kwestie om moeten gaan met het bodemarchief. Dit is belangrijk als er plannen worden gemaakt waarin (mogelijke) archeologie in de bodem bedreigd wordt.

Op de Cultuurhistorische kaart wordt aangegeven of er sprake is van archeologische waardevolle (verwachtings-)gebieden. Bijvoorbeeld steentijd vindplaatsen, terpen, staten, stinsen en kloosterterreinen.

De FAMKE en de Cultuurhistorische kaart zijn te vinden op de website van de provincie Fryslân.

Op FAMKE kan je zelf uitzoeken of een archeologisch onderzoek nodig is, maar je kunt ook ons vragen. Hoe de archeologische kaart op deze website werkt lees je daar. Je krijgt een advies over de werkzaamheden waarvoor je archeologisch onderzoek moet laten doen.

Zet niet zelf een onderzoek uit maar leg dit advies altijd eerst voor aan de gemeente via erfgoed@sudwestfryslan.nl. Het kan namelijk zijn dat onderzoeken nog niet verwerkt zijn in deze kaart of dat er uitzonderingen zijn.

Als wij besluiten dat archeologisch onderzoek noodzakelijk is, moet je een gecertificeerd archeologisch bedrijf inschakelen. Alleen gespecialiseerde bedrijven met een opgravingsvergunning van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed hebben mogen dit onderzoek uitvoeren. Op de website van Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer vind je een overzicht van gekwalificeerde bedrijven.

Je betaalt een eventueel benodigd gravend archeologisch onderzoek zelf. Particuliere eigenaren kunnen voor deze kosten een gemeentelijke subsidie aanvragen. Wat een onderzoek kost hangt af van het soort onderzoek dat gedaan wordt en de grootte van het gebied dat onderzocht moet worden. Je kunt vooraf offertes aanvragen bij meerdere gespecialiseerde bedrijven. Offertes zijn gratis en verplichten je tot niets. Heb je vragen over de offertes, neem dan contact met ons op. Bij een ‘toevalsvondst’ betaal je niets voor het archeologisch onderzoek.

Tijdens graafwerkzaamheden kun je soms archeologische overblijfselen ontdekken, terwijl je wel een archeologisch onderzoek hebt laten uitvoeren of als wij hebben aangegeven dat er geen archeologische waarde wordt verwacht en daarom geen onderzoek is vereist. Dit noemen we een ‘toevalsvondst’.

Dit moet je volgens de Erfgoedwet melden bij je gemeente (meldingsplicht). Soms zal er dan nog een noodonderzoek plaatsvinden om zoveel mogelijk informatie te verzamelen en resten te behouden. Voor dit onderzoek hoef je niets te betalen.

Het archeologisch onderzoek bestaat uit verschillende stappen. Een archeologisch onderzoek begint met een vooronderzoek. Meestal gaat het dan om een bureau- en booronderzoek, soms gevolgd door een proefsleuvenonderzoek. Hieruit komt een advies. waarna we besluiten of er verder nog iets moet gebeuren zoals planaanpassing en/of een archeologische opgraving of begeleiding.

In veel gevallen is dit vooronderzoek voldoende en is de archeologische behoudenswaardigheid van het gebied vastgesteld. Wanneer er tijdens dit vooronderzoek niets wordt gevonden, krijg je van ons toestemming om met het werk door te gaan.

Wanneer er tijdens het (voor)onderzoek resten met archeologische waarden zijn gevonden, besluiten we wat er verder moet gebeuren. We kunnen de vindplaats aanduiden als ‘behoudenswaardig’ en voorwaarden verbinden aan de omgevingsvergunning:

• Het plan zo aanpassen dat de archeologische resten in de bodem blijven. Dit heeft altijd de voorkeur.
• Kan je plan niet worden aangepast, dan is een archeologische opgraving of begeleiding  noodzakelijk.

De kosten voor een archeologische opgraving of archeologische begeleiding zijn voor eigen rekening. Particulieren kunnen voor gravend archeologisch onderzoek subsidie aanvragen. 

Meer informatie vind je op de pagina cultuur en erfgoed. Je kunt je vragen ook mailen naar erfgoed@sudwestfryslan.nl.